تمرکز و افزایش تمرکز

 افزایش تمرکر و تمرکز چیست؟

تمرکز یعنی همه‌ی حواسمان به سمت چیزی باشد که می‌خواهیم و باید بتوانیم این کار را در مدت مورد نیاز ادامه دهیم. خلاصه بگویم که ما می‌خواهیم با افزایش تمرکز به افزایش کیفیت زندگی خود کمک کنیم.

مثلا وقتی مطالعه می‌کنیم حواس و فکرمان روی مطالعه باشد نه به مهمانی فردا شب. وقتی که نماز می‌خوانیم حواسمان به نماز باشد نه به اخباری که از تلویزیون پخش می‌شود و وقتی با شریک عاطفی خود هستیم حواسمان به او باشد به به آلارم های تلگرام و اینستاگرام.

برای تمرکز ما نیاز داریم چند قسمت از توانایی‌های ما روی یک موضوع باشند نه روی چیز دیگری

توانایی‌هایی که بیشترین درگیری با تمرکز را دارند عبارتنداز :

چشم

گوش

ذهن

اگر این سه مورد را مدیریت کنیم می‌توانیم به بهترین شکل تمرکز کنیم و برای افزایش تمرکز بسیار مهم است.

ما به بقیه‌ی حواس فعلا کاری نداریم چون تاثیر کمتری دارند.

باید بتوانیم به جایی نگاه کنیم که می‌خواهیم. به چیزی گوش کنیم که می‌خواهیم. باید به چیزی فکر کنیم که می‌خواهیم.

خوشبختانه یا بدبختانه ما فقط می‌توانیم روی یک موضوع تمرکز کنیم و این به خاطر ظرفیت محدود حافظه فعال ماست.

آزمایش‌های زیادی درباره‌ی اینکه ما فقط می‌توانیم روی یک موضوع تمرکز کنیم انجام شده است که جالب‌ترین آن آزمایش شمردن توپ‌هاست.

این فیلم را ببینید:

چرا نمی‌تونم تمرکز کنم؟؟؟

ما به دو علت نمی‌توانیم تمرکز کنیم

عضلات تمرکزی مغز ما قوی نیستند.

عوامل مزاحم، قدرت بیشتری نسبت به موضوع اصلی در جلب توجه ما دارند

بیایید کمی درباره‌ی حافظه با هم صحبت کنیم.

در محیط هزاران عامل وجود دارد که توسط حواس پنجگانه دریافت می‌شوند.

حواس پنجگانه را همه می‌شناسیم

بینایی

شنوایی

بویایی

چشایی

لامسه

مثلا در هر لحظه ما در حال دیدن هزاران تصویر هستیم و یا هر صدایی که در محیط وجود دارد را می‌شنویم. همه‌ی بوهای محیط را استشمام می‌کنیم و در دهانمان مزه‌های مختلف در جریان است. تمام سطح بدن ما در حال دریافت اطلاعات مختلف مثل وزن لباس دمای هوا جریان هوا نقاط تماس بدن با لباس ارتباط محل نشستن ما با صندلی وزن سر بر روی بدن نبض ما در سراسر بدن است.

در هر لحظه هزاران محرک حواس ما را درگیر می‌کند و ظرفیت ورودی زیادی دارد.

اما ما فقط آن دسته از محرک‌ها را درک می‌کنیم که به آن‌ها توجه کنیم.

ما فقط صداهایی را می‌شنویم که به آن توجه کنیم. سر کلاس درس صدای تاسیسات، صدای باد، صدای پرندگان، صدای هواکش، صدای همسایه، صدای مدرس، صدای پشت سری و … وجود دارد اما اگر به صدای مدرس توجه کنیم صدای مدرس را می‌شنویم. اگر به صدای پرندگان توجه کنیم صدای آن را می‌شنویم.

ما هزارات اشیا و تصاویر مختلف را در جلوی چشم خود داریم و تقریبا همه آن‌ها را می‌بینیم اما آن دسته را متوجه می‌شویم که به آن توجه می‌کنیم.

مثلا وقتی به ویترین یک مغازه نگاه می‌کنیم همه‌ی محصولات جلوی چشم ماست اما در لحظه فقط به یک چیز خاص می‌توانیم توجه کنیم و آن را ببینیم و پس از دیدن هر مورد می‌رویم سراغ مورد بعدی.

هر عاملی بیشتر جلب توجه کند شانس بیشتری برای دیده شدن دارد.

پس ما نیاز داریم که توجه کنیم و آن توجه را ادامه دهیم و با ادامه دادن آن توجه به تمرکز می‌رسیم.

پس برای اینکه بتوانیم تمرکز کنیم باید به دو عاملی که قبلا گفتیم دقت کنیم

قدرت تمرکز ما

قدرت جلب توجه عوامل دیگر

مثلا وقتی که ما در حال تمرکز هستیم ممکن است به یکباره یک در محکم بسته شود و همین باعث می‌شود که تمرکز ما به هم بریزد چون قدرت جلب توجه آن اتفاق بسیار زیاد است و یا وقتی که با دوستمان صحبت می‌کنیم و موبایل زنگ می‌]ورد دیگر متوجه نیستیم که او چه می‌گوید.

و یا وقتی که ما در حال دیدن فوتبال هستیم هیچ اتفاقی در محیط را متوجه نمی‌شویم. مخصوصا اگر در لحظات حساسی باشد. چون قدرت جلب توجه فوتبال برای ما خیلی بیشتر از عوامل دیگر در محیط است و یا زمان دیدن یک فیلم که برایمان جذاب باشد.

همچنین وقتی شما عضلات تمرکزی خود را تقویت کنید می‌توانید عوامل حواس‌پرتی را بیش از پیش نادیده بگیرید.

 

چرا تمرکز خیلی خیلی خوبه؟؟؟

وقتی که ما تمرکز می‌کنیم و در مدت مشخص فقط روی موضوع مشخصی هستیم دو اتفاق بزرگ می‌افتد

معجزه اول

اتفاق اول این است که مدت زمان انجام یک کار کاهش می‌یابد و این یعنی ذخیره‌ی زمان و این یعنی استفاده بهینه از عمر.

اگر کاری را بتوانیم در مدت زمان کمتری انجام دهیم چرا باید کار بیشتر طول بکشد؟

عمر ما ارزشمندتر از آن است که هر کاری بیش از زمانی که نیاز دارد طول بکشد.

حالا می‌توانید بفهمید که چرا آدم‌های موفق می‌توانند این همه کار انجام دهند با اینکه ۲۴ ساعت زمان در روز دارند.

کسی که با تمرکز کار می‌کند می‌تواند بیش از بقیه عمر کند و تجربه‌های بیشتری داشته باشد چون زمان بیشتری خواهد داشت

می‌توانید بفهمید که چرا بعضی از آدم‌ها توانسته‌اند این قدر موفق باشند و دستاوردشان چندین برابر یک آدم معمولی است.

معجزه دوم

اتفاق دوم این است که با تمرکز کردن عمق هر کار را افزایش می‌دهیم هر کسی که تمرکز کند از سطح فاصله می‌گیرد و به عمق می‌رود. این یعنی بازدهی چند برابر

لذت بازدهی چند برابر اتفاقی است که فقط عده‌ی بسیار کمی از مردم توانسته‌اند آن را درک کنند.

یکی دیگر از عوامل موفقیت آدم‌های موفق و فوق موفق همین است. آن‌ها کارهای را با استفاده از تمرکز با عمق بسیار بیشتری نسبت به مردم عادی انجام می‌دهند و از بقیه جلوتر خواهند بود.

مثلا کسی که روی یک پروژه با تمرکز کار کنید به کیفیتی خواهید رسید که شما را از بقیه جدا می‌کند و همین موضوع برای شما یک مزیت محسوب می‌شد.

هر بار کیفیت بالاتر یعنی رشد

هر بار کیفیت بالاتر یعنی موفقیت بیشتر

هر بار کیفیت بالاتر یعنی شما دیگر آن انسان سابق نخواهید بود

حال شما حق انتخاب دارید که می‌خواهید بیشتر و با کیفیت‌تر از بقیه عمر کنید یا مثل یک انسان کاملا معمولی باشید.

قطعا قدرت تمرکز یکی از ویژگی‌های انسان‌های موفق  است و تمرکز لازمه‌ی مسیر موفقیت. پس ما باید به فکر افزایش تمرکز باشیم

تغییرات زندگی من از زمانی آغاز شد که آرام آرام تمرکز را وارد زندگی خودم کردم و همین باعث شد رشد من شروع شود و هرچقدر بیشتر تمرکز می‌کردم سرعت رشد من بیشتر می‌شد و باید این کار را ادامه دهم چون هنوز مسیر طولانی در پیش دارم.

پس یکبار مرور می‌کنیم تمرکز باعث می‌شود که :

زمان انجام یک کار کمتر شود

عمق انجام یک کار بیشتر شود.

نباید این دو معجزه‌ را دست کم بگیرید. تمرکز کردن با این دو معجزه به ما قدرت می‌دهد. شما دوست ندارید که با مقدار کار کمتر پول بیشتری به دست آورید؟

تمرکز دقیقا همین کار را می‌کند .

شما زمان کمتری صرف می‌کنید و بهره‌ی بیشتری می‌برید.

انسان عاقل جز این نمی‌خواهد. پس قدرت تمرکز را دست کم نگیرید.

دلیل مطرح کردن این موضوع برای این است که در ظاهر تفاوتی بین دو نفر که تمرکز دارند و ندارند شاید دیده نشود (البته اهل فن می‌فهمند) اما نتایج بسیار متفاوت خواهد بود. پس اگر به دنبال رشد و پیشرفت هستید و می‌خواهید این فرایند سریع‌تر از گذشته اتفاق بیفتد باید تمرکز کردن را از نان شب واجب‌ تر بدانید.

چه کسانی لازم نیست تمرکز کنند؟

کسانی که وقت و عمرشان براییشان مهم نیست

کسانی که اهمیتی به دانش نمی‌دهند

کسانی که اهل رشد و پیشرفت نیستند

کسانی که برای خود ارزش قايل نیستند

کسانی که نمی‌خواهند از زمان بیشترین استفاده را بکنند

کسانی که زندگی برایشان مهم نیست

کسانی که . . .

ما می‌توانیم طوری زندگی کنیم که چندین برابر از دیگران موثرتر عمر کنیم. به قول قدیمی‌ها یه عمر با برکت داشته باشیم.

عمر لحظه لحظه می‌رود و ما نمی‌توانیم کم شدنش را احساس کنیم. یعنی نمی‌توانیم درد کذشت یک ثانیه یا یک ساعت یا یک سال را احساس کنیم.

من زمانی سرعت رشد و پیشترفتم به شدت زیاد شد که توانستنم تمرکز را وارد زندگی ام کنم. خیلی سخت بود. این که از یک زندگی بی تمرکز بخواهی مهاجرت کنی به سمت دنیای زندگی با تمرکز خیلی سخت است. اما این اتفاق باید می‌افتاد چون من نمی‌توانستم در آن دنیای قبل به خواسته‌هایم برسم. پس نیاز بود که به فکر افزایش تمرکز باشم.

 

حواس پرتی

حواس پرتی یعنی فکر ما جایی که باید باشد نیست و با کوچکترین محرک منحرف می‌شود. این محرک‌ها می‌توانند داخلی یا خارجی باشند. یعنی یا فکر های دیگر ما را از موضوع اصلی منحرف کنند (محرک داخلی) یا یک صدای کوچک در محیط ( محرک خارجی).

معمولا ترکیبی از محرک‌های داخلی و خارجی باعث ایجاد حواس پرتی می‌شود.

نسل حواس پرت ها

یک تحلیل عجیب خواندم که برایم خیلی جالب بود. در این تحلیل تا حدودی می‌توان علت حواس‌ پرتی را توجیه کرد.

نوشته بود که همه‌ی ما انسان ها تقریبا نسل حواس پرت ها هستیم. یعنی زمانی که اجداد ما در غار زندگی می‌کردند اگر تمرکز می‌کردند و حواسشان پرت نمی‌شد محکوم به مرگ بودند.

مثلا اگر یک ببر وارد غار می‌شد اگر کسی سریع با کوچکترین صدا حواسش پرت می‌شد می‌فهیمد که در خطر است و می‌توانست فرار کند اما اگر کسی در تمرکز فرو می‌رفت و حواسش به این سادگی‌ها پرت نمی‌شد ببر به بالای سر او می‌رفت و او نمی‌توانست فرار کند و خورده می‌شد. به مرور همه‌ي حواس پرت ها جان سالم به در می‌بردند و حواس جمع‌ها کشته می‌شدند. و به مرور انسان می‌آموخت که حواس پرتی عامل نجاتش است و کوچکترین محرک ممکن است نشان از یک خطر باشد پس باید به آن توجه کرد.

پس حواس پرتی یکی از ویژگی های مشترک بین همه‌ی ما انسان‌هاست.

اما جلوگیری از حواس پرتی با تقویت عضلات تمرکز ما کاملا امکان پذیر است و حتی ضروری است.

داستان بالا نشان می‌دهد که عضلات تمرکزی ما انسان ها بسیار ضعیف است اما وجود دارد و قابل پرورش است.

در یک زمانی حواس پرتی باعث نجات می‌شده است اما  در دنیای امروز باعث نابودی خواهد شد.

پس باید آماده باشید که این عضلات را تقویت کنید.

پس نگران نباشید که تا الان نتوانسته‌اید در هیچ کاری تمرکز کنید. هر کجا که هستید یک نقطه‌ی شروع خواهد بود برای رشد و تقویت و افزایش تمرکز برای شما.

تمرکز و عوامل

چه عواملی در تمرکز داشتن موثر است؟

در ادامه بعضی از عوامل موثر در تمرکز داشتن را با یکدیگر مرور می‌کنیم فقط باید به یاد داشته باشید که هر مورد را باید وارد زندگی خود کنید.

نکته‌ی مهم این است که ما درباره‌ی تمرکز در کارهایی صحبت می‌کنیم که قرار است برای ما مفید باشد. مانند زندگی، آموزش، شغل و …

علاقه را دست کم نگیرید

اولین عامل موثر در تمرکز داشتن علاقه است. اگر به یک کاری علاقه داشته باشید به صورت ناخودآگاه روی آن تمرکز می‌کنید و کاری می‌کنید که هرچیزی غیر از آن چیزی که می‌خواهید را نبینید یا نشنوید و بقیه‌ی عوامل را فیلتر می‌کنید.

عامل علاقه خیلی عجیبه حتما تجربه داشتید که به یکباره محو یک موضوع شدید و بعد به خودتون اومدید و دیدید که متوجه چیز دیگری نبودید!

یک آزمون بسیار ساده

الان به سوال های زیر پاسخ دهید:

در چه زمان‌هایی در یک موضوع غرق می‌شوید؟

در چه زمان‌هایی متوجه گذشت زمان نمی‌شوید؟

چه کارهایی که می‌خواهید بیش از بقیه انجام دهید؟

چه کارهایی را می‌خواهید تا جایی که ممکن است ادامه دهید؟

از چه کاری محروم شوید ناراحت می‌شوید؟

با استفاده از آزمون بسیار ساده‌ی بالا می‌توانید تا حدودی علایق خود را مشخص کنید. این سوالات بسیار ساده هستند اما اغلب افراد به سوالات پاسخ نمی‌دهند و بدیهی بودن این موارد را بهانه می‌کنند اما دلیل اصلی فرار از پاسخ به این سوالات ساده این است که نمی‌خواهند فکر کنند و می‌خواهند از فکر کردن فرار کنند. فرار کردن از فکر کردن باعث پیچیده شدن این سوالات می‌شود. مثلا خیلی از افراد نمی‌توانند به یاد بیاورند که آخرین کاری که متوجهه گذر زمان نشدند چه زمانی بوده است.

توصیه‌ی من به شما این است که وقتی را به این کار اختصاص دهید تا بتوانید با خودتان شفاف شوید.

خیلی سخت است که تا آخر عمر بخواهیم روی چیزی که دوست نداریم تمرکز کنیم. ممکن است بعد از مدت زمان کوتاه یا طولانی خسته و مستهلک شویم. من یک نفر را می‌شناختم که با بیست و هشت سابقه از محل کارش بیرون آمد چون خسته شده بود و کارش دولتی بود. شاید شما هم بگویید که این همه سال صبر کرد دوسال دیگر هم صبر می‌کرد اما او گفت که واقعا بریده بود و یک ثانیه‌ی دیگر هم نمی‌توانست تحمل کند. نکته‌ی عجیب این بود که بعد از بیرون آمدنش هنوز با آنجا در حال همکاری است اما کاری را انجام می‌دهد که دوست دارد و با شرایطی که خودش مشخص می‌کند.

 

چندکارگی ممنوع

لطفا این یکی را خیلی جدی بگیرید چون خیلی خیلی مهم است.

می‌خواهم به قاتل اصلی تمرکز بپردازم. نه یک قاتل تمرکز معمولی بلکه یک قاتل تمرکزی که ذره ذره شما را می‌کشد. نکته‌ی حزن انگیزش این است که ممکن است هیچوقت متوجه نشوید که در حال کشته شدن هستید.

مثل این است که چاقوی این قاتل آغشته به ماده‌ی بی حسی است و شما نمی‌توانید حس کنید که چه دردی تحمل می کنید.

چند کارگی

چندکارگی یعنی انجام چند کار همزمان.

آیا نمی‌توان چند کار را به صورت هم‌ زمان انجام داد؟

پاسخ مثبت است. می‌شود و همه‌ی ما تقریبا تجربه اش را داریم.

اما اشکال کار کجاست؟

قبلا گفتیم که تمرکز باعث می‌شود که مدت زمان یک کار کاهش و عمق انجام یک  کار افزایش یاید

چندکارگی دقیقا باعث می‌شود که مدت زمان یک کار افزایش و عمق انجام آن کاهش یابد.

چرا؟

این را هم قبلا گفتیم که ما در لحظه به یک چیز می‌توانیم توجه کنیم و روی یک موضوع می‌توانیم تمرکز کنیم.

اگر بخواهیم دقیق شویم باید بگوییم که چند کارگی یعنی سوییچ کردن فوری توجه و این به این معنی است که وقتی شما هم زمان در حال چک کردن ایمیل، صحبت با موبایل و نوشتن یک متن هستید باید بدانید که توجه شما روی هر کار، مدتی می‌ماند و به سمت کار بعدی می‌رود و چون این کار به سرعت انجام می‌شود ما می‌گوییم چندکارگی.

 

بعضی ها یک باور اشتباه دارند که با انجام چند کار همزمان بازدهی را افزایش می‌دهند در حالی که این یک افسانه است و انجام چند کار به صورت هم زمان یک افسانه‌ی کثیف است.

این کار بیشتر شبیه یک وسوسه است که برای هر کسی اتفاق می‌افتد و اگر ما آگاهی نداشته باشیم هر بار به طمع صرف زمان کمتر به دام می‌افتیم.

التبه اگر کسی کمی تیز باشد متوجه می‌شود که این کار موثر نخواهد بود.

سوییچ کردن بین کارها مثل این است که شما سوار یک دوچرخه باشید و چند متری با آن حرکت کنید و متوقف شوید پیاده شوید به سراغ یک دوچرخه دیگر بروید و آن را سوار شوید چند متر جلو بروید و از دوچرخه پیاده شوید و دوباره دوچرخه اول را سوار شوید! این کار چقدر احمقانه است. کاری که ما با چندکارگی انجام می‌دهیم شبیه همین مثال است و این کار باعث اتلاف وقت و کاهش عمق کار می‌شود.

حال شما می‌دانید که نباید چند کار را همزمان انجام دهید.

اگر عادت به چند کارگی داشته باشید ترک آن شما را گیج می‌کند و نمی‌دانید که باید در ابتدا کدام را انجام دهید.

در اینجاست که باید از جادوی اولویت بندی استفاده کنید.

اولویت بندی دوست خیلی خوب شما خواهد بود.

اگر قرار است پنج کار مختلف را انجام دهید باید ترتیب آن‌ها را مشخص کنید

یکی از آن پنج کار مهم‌تر و تاثیر گذارتر و مفیدتر از بقیه است.

باید انتخاب کنید که کدام کار مهم تر است.

می‌توانید سوالاتی مانند سوالات زیر بپرسید:

کدام کار مهم‌ترین است؟

کدام کار بیشترین تاثیر را در زندگی من دارد؟

اگر فقط یک کار بتوانم امروز انجام دهم آن کار کدام است؟

آیا با انجام آن کار زندگی بهتری خواهم داشت؟

اگر آن کار را انجام ندهم چه اتفاقی رخ خواهد داد؟

و …

هدف از این سوالات شفافیت با خود است.

 

اما در این نقطه یک دام بزرگ وجود دارد و آن جرات اشتباه نکردن است.

ما باید یک کار را انتخاب کنیم و آن را انجام دهیم.

اگر فهمیدیم که ی اشتباه کردید هیچ مشکلی نیست. یک تجربه جدید به دست آورده‌ایم و بار دیگر بهتر انتخاب خواهیم کرد.

شاید ده ها بار اشتباه کنیم اما نباید دلسرد شویم و هر بار با پرسیدن سوالات خوب مانند:

اگر این کار مهم نبود مهم‌ترین کار چه بوده است؟

از خود بپرسید و هر بار در انتخاب اولویت درست حرفه‌ای تر شوید.

پس یک بار با هم مرور می‌کنیم که تا الان چه گفتیم

قرار شد که تمرکز  کنیم و تمرکز باعث می‌شد که عمق یک کار افزایش و مدت زمان انجام آن کاهش یابد.

گفتیم که چندکارگی قاتل تمرکز است و نباید چند کار هم زمان را با هم انجام دهیم.

بعد گفتیم برای جلوگیری از چندکارگی باید کارها را اولویت بندی کنیم و به ترتیب انجام دهیم

و گفتیم که نباید بترسیم و اگر اولویت بندی ما اشتباه بود نباید دلسر شویم و بار دیگر باید با دقت بیشتری اولویت بندی کنیم.

پس کارها را اولویت بندی کنید و یکی پس از دیگری آن‌ ها را انجام دهید و به سراغ بعدی بروید و به عنوان یادآوری باید بگویم که ترتیب کارها باید طوری باشد که اگر نتوانستید به هر دلیلی بقیه‌ی کارها را انجام دهید باید خیالتان راحت باشد که کارهای مهم را انجام دهید.

 

محیط انجام کار

محیط مناسب نیز در تمرکز داشتن موثر است.

با داشتن و یا ایجاد محیط مناسب می‌توانیم زمینه‌ی مناسب برای انجام کارها فراهم کنیم.

مثلا وقتی که ما در حال کار روی پایان نامه‌ی ارشد خود هستیم به نظر شما بهتر است این کار را در کتابخانه انجام دهیم یا در پارک؟

شاید این سوال مسخره به نظر بیاید اما خیلی از آدم‌ها به خاط فوریت و یا عدم آگاهی اصلا به محیط توجه نمی‌کنند.

به صورت اتفاقی گاهی این انتخاب ها درست خواهد بود و گاهی این انتخاب ها نادرست.

اما اگر از قبل به این موضوع فکر کنیم می‌توانیم از اثر محیط نیز استفاده کنیم.

انتخاب محیط مناسب مهم است اما نباید دچار وسواس فکری شوید.

اگر به محیط ایده‌آل دسترسی ندارید اصلا مهم نیست. در میان محیط‌های خود باید بهترین محیط را انتخاب کنید و بعد از آن دیگر نباید سخت بگیرید.

کار دیگری که می‌توان انجام داد آماده‌کردن یک محیط است.

یعنی اگر به هر دلیلی مجبور هستید در خانه کاری را انجام دهید، می‌توانید محیط را آماده کنید.

مثلا به اعضای خانه بگویید که من از این ساعت تا این ساعت باید این کار را انجام دهم و لطفا سروصدا نکنید و یا از آن‌ها بپرسید که چه ساعتی می‌توانید این کار مهم را انجام دهید و معمولا پاسخ های خوبی دریافت خواهید کرد.

فقط حواستان باشد که این موضوع به هیچ وجه منجر به ایجاد تنش بین اعضای خانواده نشود.

چه زمانی بهتره؟

کار بهتری که می‌توانید انجام دهید پیدا کردن زمان مناسب برای تمرکز کردن است. مثلا شاید صبح زود که بقیه خواب هستند زمان مناسبی باشد. و یا زمانی که کسی خانه نیست.

مثلا من به خاطر شرایط خاص خانه کارهای مهمم را در ابتدای روز انجام می‌دهم که نیاز به تمرکز بیشتری دارند و کارهایی که نیاز به تمرکز کمتری دارند را در بقیه‌ی روز انجام می دهم و من سعی می‌کنم که زمان مناسب را انتخاب کنم تا از محیط مناسب استفاده کنم.

حالا یک مرور کوچک می‌کنیم

گفتیم که باید مکان مناسب را انتخاب کنیم و همچنین این انتخاب باید در زمان مناسب باشد.

یعنی هر محیطی شاید مناسب نباشد و باید مناسب‌ترین محیط را انتخاب کنیم

و هر زمانی شاید مناسب نباشد و باید مناسب‌ترین زمان را انتخاب کنیم.

ولی باید بگویم که نباید به هیچ وجه سخت بگیرید.

به عنوان نکته پایانی در باره‌ی انتخاب مکان و زمان مناسب در تمرکز باید بگویم که از خودتان بپرسید که کجا می‌توانم بهترین تمرکز را داشته باشم.

شاید کتابخانه یا محل کارمناسب ترین جا برای بسیاری از کارها باشد و اگر شرایط مناسبی را می‌توانید برای خود ایجاد کنید این کار را انجام دهید من در بعضی از مکان ها دیده ام که محیط کار خود را بیشتر برای تفریح کردن آماده کرده اند تا انجام کار.

عوامل مختلفی برای ایجاد یک محیط مناسب برای مطالعه وجود دارد که در ادامه اشاره‌ای به آ خواهیم کرد.

عوامل موثر برای داشتن محیط خوب

نور مناسب

دمای مناسب

سکوت مناسب

دسترسی مناسب

فضای مکمل مناسب

 

نور مناسب

فضای مناسب برای تمرکز باید نور مناسب داشته باشد. اما نور مناسب چیست؟

نور مناسب نوری است که چشم را خسته نکند.

نباید آنقدر شدید باشد که چشم را اذیت کند.

هنچنین نباید آنقدر کم باشد که به سختی بتوان به اطراف نگاه کرد.

بهتر است نور در فضا یکدست پخش شده باشد.

رنگ نور نیز مهم است. بهترین ترکیب رنگی، ترکیب نور سفید و زرد است. یعنی ترکیب مهتابی و آفتابی. اما نسبت بین آن ها مهم است بهتر است ترکیب دو به یک باشد یعنی دو واحد نور سفید و یک واحد نور زرد. مثلا اگر سه لامپ دارید که به یک اندازه نور دارند باید دو لامپ سفید و یک لامپ زرد باشد.

دمای مناسب

دمای مناسب نیز در داشتن تمرکز موثر است. دمای ایده آل دمایی بین بیست تا بیست و پنج درجه است. پس حواستان به سیستم گرمایشی و سرمایشی باشد.

اگر نمی‌توانید به سیستم گرمایشی یا سرمایشی دسترسی داشته باشید با انتخاب لباس مناسب وضعیت را کنترل کنید.

نکته‌ی دیگر این است که هوا باید اکسیژن کافی داشته باشد و حواستان باید به این موضوع باشد. اگر اکسیژن کافی نباشد شما احساس خواب آلودگی خواهید کرد و میزان گیرایی شما به شدت افت می‌کند چون مغز نیاز به اکسیژن کافی دارد.

مواظب باشید که باد به صورت مستقیم به شما نخورد. این نکته را به دلیل انتخاب درست گفتم. یعنی اگر قرار است فضایی را انتخاب کنید بهتر است جایی را انتخاب کنید که باد به صورت مستقیم به شما نخورد.

سکوت مناسب

سکوت نیز عامل موثری در داشتن تمرکز است. البته سکوت برای ما یک امر نسبی است. مثلا اگر تمرین پیانو می‌کنید خودتان عامل از بین برنده‌ی سکوت هستید اما در آن شرایط نیز صدای یک دریل شاید تمرکز شما را به هم بریزد. پس سکوت مورد نیاز خود را بیابید.

هر چه عضلات تمرکز شما قوی تر باشد تاثیر صداهای اضافی بر روی شما کمتر خواهد بود اما اولویت با انتخاب محیط ساکت است.

یادآوری می‌کنم که انتخاب زمان مناسب برای داشتن سکوت مناسب نیز موثر خواهد بود.

دسترسی مناسب

یک فضای مناسب برای تمرکز بهتر است دسترسی مناسب داشته باشد.

یعنی ما امکان این را داشته باشیم که هر چیزی که می‌خواهیم برایمان فراهم باشد. مثلا پارک فضای مناسبی نخواهد بود. دسترسی شاید به کتاب‌ها مورد نیاز باشد ، شاید دسترسی به اینترنت مورد نیاز باشد و یا به سرویس بهداشتی.

شما تعیین می‌کنید که از فضا چه می‌خواهید و با توجه به خواسته خود از قبل فکر کنید تا دسترسی مناسب را برای خود فراهم کنید.

حواستان باشد که کامل گرایی نکنید. دیده شده که بعضی ها هنگامی که می‌خواهند به مطالعه بپردازند بیش از حد وسیله با خود می‌برند. مثلا برای سه ساعت مطالعه سه جلد کتاب بر میدارند.

فضای مکمل مناسب

یکی از عوامل موثر در تمرکز داشتن، تفریح مناسب است که در آینده بیشتر به آن خواهیم پرداخت. اما در رابطه با محیط و فضا باید جایی را انتخاب کنید که بتوان از فضا جدا شد و به تفریح پرداخت. منظور از تفریح مسافرت یا رفتن به رستوران نیست بلکه جدا شدن از محیط قبلی برای تازه شدن فضای ذهنی است.

به یاد داشته باشد که نباید یک تکه سر جایتان بمانید بلکه باید در فواصل زمانی معین فضا را عوض کنید.

دسترسی داشتن برای تغییر فضا می‌تواند شما را آماده کند تا بتوانید بهتر تمرکز کنید.

 

 

ذره بین

همه‌ی ما تقریبا در کودکی و نوجوانی بازی با ذره‌بین را تجربه کرده‌ایم یا دیده‌ایم.

ذره‌ بین یک کانون دارد و هر نوری که از آن عبور کند را به سمت کانونش هدایت می‌کند.

تمام عواملی که در بالا گفته شد برای ما شاید ساده و پیش پا افتاده باشد اما ما می‌خواهم تمرکز کردن در تمرکز کردن را یاد بگیریم.

یعنی از تمام موارد و عوامل استفاده کنیم تا بتوانیم تمرکز داشته باشیم.

پس هر زمانی که به یکی از عوامل اهمیت ندادید باید بدانید که یک پرتو از پرتوهایی که به کانون می‌رسند را حذف کرده اید شاید با حذف تعداد کمی از پرتو ها تغییر محسوسی ایجاد نکنید اما اگر تعداد این حدف ها زیاد شود دیگر در کانون انرژی کافی نخواهید داشت.

پس پیشنهاد من یه شما این است که تا جای ممکن عوامل مختلف را برای تمرکز خود به کار گیرید تا بتوانید بهره‌ی بیشتری از زمان خود ببرید.

با اضافه کردن هر پرتو شانس داشتن تمرکز بیشتر را تقویت می‌کنید

 

 

زمینه‌های اصلی زندگی و تمرکز داشتن

زندگی هر انسان جنبه‌های مختلقی دارد. کیفیت هر یک در کیفیت زندگی ما تاثیر می‌گذارد.

اگر این جنبه‌ها را در کنار یکدیگر بر روی یک دایره بنویسیم، شکلی شبیه شکل زیر به دست خواهد آمد.

به این شکل چرخ زندگی می‌گویند. چرخ زندگی برای هر یک از ما شامل جنبه‌های مختلق زندگی می‌شود.

این تقسیم بندی به شکل های مختلقی ارائه شده است که ما ساده‌ترین شکل آن را به شما ارايه کرده‌ایم.

این چرخ توسط پاول جی مایر ارائه شده است.

در چرخ زیر موارد مختلف اشاره شده است:

1. وضعیت فیزیکی و جسمی
2. وضعیت روانی
3. خانواده
4. ارتباطات
5. معنوی
6. سبک زندگی
7. کسب و کار
8. دارایی

با استفاده از چرخ زندگی می‌توانیم بفهمیم که زندگی ما چقدر تعادل دارد و وضعیت ما چگونه است.

اگر چرخ زندگی گرد نباشد یعنی زندگی تعادل لازم را ندارد.

بیش از این در این مقاله نمی‌خواهم به چرخ زندگی بپردازم و هدف من اول آشنایی با آن بود و دوم اینکه باید چرخ زندگی را به تعادل رساند.

یکی از راه‌های ایجاد زندگی بهتر استفاده از تمرکز در زندگی است.

اگر چرخ زندگی گرد نباشد یعنی شما به بعضی از جنبه‌های زندگی به حد لازم نپرداخته اید.

پیشنهاد من در این است که برای بهبود زندگی با تمرکز شروع کنید. مثلا اگر کسی در جنبه‌ی خانواده وضعیت خوبی ندارد، می‌تواند با اضافه کردن تمرکز به زندگی این وضعیت را بهبود دهد.

مثلا  وقتی در خانه است توجهش فقط به خانواده باشد. نه به گوشی نه به تلویزیون نه به غذا نه به روزنامه نه به اخبار و نه به هر چیزی به غیر از خانواده.

شما باید فقط روی خانواده تمرکز کنید. خواهید دید که کمیت مهم نیست و اول کیفیت است که مهم است. این کار فقط با تمرکز کردن اتفاق خواهد افتاد.

لازم نیست کمیت را زیاد کنید فقط باید کیفیت لحظات را اضافه کنید.

تقریبا در همه‌ی جنبه‌ها به همین شکل است. البته ممکن است در کسب و کار به شدت متمرکز باشید اما در خانواده نباشید باید پیدا کنید که تمرکز در کدام جنبه می‌تواند به ما کمک کند و به دنبال افزایش تمرکز در آن زمینه باشیم.

 

تقویت عضلات تمرکز

قبل از شروع به تقویت عضلات تمرکز باید چند نکته را با یکدیگر مرور کنیم که به ما کمک خواهد کرد.

• اول اینکه عضلات تمرکز مانند دیگر عضلات با اینکه وجود خارجی ندارند اما قابل تقویت هستند و باید این نکته را قبول کنید.

• و منظور از تقویت عضلات تمرکز یعنی افزایش توانایی شما در تمرکز کردن و این یک اصطلاح است.

• دوم اینکه تقویت عضلات تمرکز مثل تمرین باشگاه است و باید از وزنه‌های سبک شروع کرد و نباید سنگین کار کرد.

• سوم اینکه باید در مسیر باشید و شاید کمی طول بکشد تا عضلات تمرکز به قدرت لازم برسند و نباید عجول باشید.

• چهارم اینکه باید با خودتان کنار بیایید و همیشه یادتان باشد که باید تمرکز کنید.

• پنجم اینکه تمرین بیش از حد لازم نیست مخصوصا در ابدای مسیر

 

 

تمرین اول تمرین سیب سبز برای افزایش تمرکز

این تمرین یک تمرین بسیار ساده است و برای افزایش تمرکز است اما مرد و زن می‌خواهد!

باید روی یک صندلی نشسته و به یک سیب سبز فکر کنید. همچنین باید به نکات زیر توجه کنید

باید در یک جای ساکت و آرام بنشینید

باید چشم ها را ببندید

در حین انجام این تمرین نباید تکان بخورید و باید تمام بدن ساکن و بدون حرکت باشد.

باید زمان بگیرید و تایمر گوشی خود را روی سه دقیقه بگذارید. برای شروع معمولا سه دقیقه خوب است اما اگر برای شما راحت است زمان را دو برابر کنید یعنی شش دقیقه و اگر خیلی سخت است با یک دقیقه شروع کنید.

از قبل شرایط را بررسی کنید که وسط تمرین کسی صدایتان نکند یا گوشی زنگ نزند و اتفاق خاصی نیفتد.

حال باید چشمان خود را بسته و به یک سیب سبز که در ذهن شماست فکر کنید باید توجه کنید که:

نباید به سیب زرد یا قرمز فکر کنید، فقط سیب سبز

نباید به درخت سیب یا میوه فروش یا آب سیب یا استیو جابز فکر کنید

نباید به گذر زمان تایمر و اینکه چقدر گذشته یا چقدر مانده فکر کنید

نباید به انجام تمرین فکر کنید یعنی به جنبه‌های مختلف این تمرین و اینک نشسته‌اید و … فقط به سیب سبز فکر کنید

و نباید به هیچ چیز دیگری فکر کنید

اگر حواسمان پرت شد چی؟

اگر حواستان پرت شد باید دوباره حواستان را معطوف سیب کنید. ( این نکته خیلی مهم است که برگردید به تمرکز)

مثلا وسط فکر به سب فکر تان به گلابی می‌رود باید برگردید به سیب

پس از سه دقیقه که انجام دادید از جای خود بلند شوید و قدمی بزنید.

اگر در حین انجام این تمرین حواستان خیلی پرت می‌شود لازم نیست زمان را زیاد کنید

زمان ار فقط زمانی زیاد کنید که تعداد حواس پرتی شما خیلی کم شود مثلا زیر ده بار

بهتر است این تمرین را روزی دوبار انجام دهید اما باید با فاصل باشد . مثلا یک نوبت صبح و یک نوبت بعدازظهر

به نکاتی که در بالا گفتم حتما دقت کنید.

 

 

دام تمرکز

خیلی‌ها فکر می‌کنند که تمرکز داشتن یک مقصد است در حالی که یک مسیر است. یعنی اگر فکر می‌کنید که بعد از تصمیم به تمرکز همه‌چیز خوب می‌شود و دیگر تمام است کاملا در اشتباه هستید.

همیشه دزدها و راهزن‌های تمرکز در کمین هستند تا شما را منحرف کنند. برای همین همیشه باید آماده باشید تا اسیر دزدان نشوید.

پس تمرکز نیاز به تقویت و نگهداری دارد یعنی باید در حال تقویت باشد و اجازه ندهیم ضعیف شود و اینکه عوامل مخرب را از آن دور کنیم یعنی عوامل ضدتمرکز را حذف کنیم.

قطعا یکی از کارهایی که نمی‌گذارد عضلات تمرکز ما ضعیف شود مطالعه کردن است پس مطالعه کنید و کتاب بخوانید که بسیار فایده برای ما خواهد داشت

در مقاله‌ی های بعدی تمرین های دیگری را نیز معرفی خواهم کرد.

 

استفاده‌ی ما از تمرکز در…

ما از تمرکز در همه جا می‌توانی استفاده کنیم اما استفاده‌ی اصلی ما در تندخوانی است چون ما به در تندخوانی به افزایش تمرکز نیاز داریم.

کلا مطالعه برای ما مهم است و اگر تندخوانی را بلد نیستید باید برای مطالعه موثر تمرکز خوبی داشته باشید و افزایش تمرکز در مطالعه بسیار ضروری است.

ما همچنین در آموزش دیدن به هر شیوه‌ای نیاز داریم که تمرکز کنیم

کار و کسب نیز بسیار به تمرکز نیاز دارد چون حواس پرتی به هر شکلی ممکن است به نابودی منجر شود.